ACTA FAC MED NAISS 2019;36(3):177-187

Originalni rad

UDC: 616.72-002.77:616-008
UDC: 616.72-002.77:616.1

DOI: 10.5937/afmnai1903177A

Uticaj aktivnosti reumatidnog artritisa na metabolički sindrom i procena kardiovaskularnog rizika

Ivana Aleksić¹, Sonja Stojanović^1,2, Ivan Tasić^1,2, Bojana Stamenković^1,2

¹Institut za lečenje i rehabilitaciju „Niška Banja“, Niš, Srbija
²Univerzitet u Nišu, Medicinski fakultet, Niš, Srbija

sažetak


Pacijenti sa reumatoidnim artritisom imaju 1,5 puta veću stopu mortalitet od kardiovaskularnih bolesti u odnosu na opštu populaciju, a životni vek ovih bolesnika je od 5 do 10 godina kraći u odnosu na opštu populaciju. Jedno od objašnjenja je da su kod RA svi stadijumi aterogenog procesa ubrzani. Sistemska inflamacija, koja leži u osnovi RA, nezavisan je faktor rizika za kardiovaskularne bolesti. Cilj rada bio je ispitati lipidni status i učestalost metaboličkog sindroma kod bolesnika sa reumatoidnim artritisom, kao i njihovu povezanost sa aktivnošću bolesti i funkcionalnim oštećenjem. Takođe, cilj rada bio je proceniti kardiovaskularni rizik kod bolesnika sa reumatoidnim artritisom u odnosu na aktivnost bolesti, kao i povezanost sa pojedinačnim komponentama metaboličkog sindroma. Istraživanje je obuhvatilo 81 bolesnika sa RA (19 muškaraca i 62 žene), prosečne starosti 59,7 godina ± 11,2 godine i prosečne dužine trajanja bolesti 5,89 godina ± 6,25 godina. Kod svih bolesnika sa RA urađeni su klinički pregled i laboratorija (SE, KS, CRP, RF, gly, Hol, LDL, HDL, Tg) i mereni su krvni pritisak, telesna težina i visina (izračunat je indeks telesne mase). Prisustvo metaboličkog sindroma određivano je prema definiciji Internacionalne federacije za dijabetes. Za izračunavanje kardiovaskularnog rizika korišćen je ACC/AHA ASCVD kalkulator rizika. Aktivnost bolesti prikazana je preko DAS28SE i CDAI. Funkcionalna sposobnost bolesnika procenjena je na osnovu HAQ upitnika za procenu zdravstvenog stanja. Prema stepenu aktivnosti bolesti iskazanom preko DAS28SE svi bolesnici bili su podeljeni u 2 grupe. Prvu grupu (visoka aktivnost bolesti) DAS28SE > 5,1 činilo je 37 bolesnika (45,7%), a drugu grupu (umerena, niska aktivnost bolesti i remisija) DAS28SE ≤ 5,1 činilo je 44 bolesnika (54,3%). Prosečna vrednost ukupnog holesterola kod svih ispitanika iznosila je 5,44 ± 1,03 i to u grupi DAS28 > 5,1 5,22 ± 1,03, a u grupi DAS28 ≤ 5,1 5,68 ± 1,03. Nađena je statistički značajna razlika među poređenim grupama (p = 0,029). U grupi ispitanika sa DAS28 > 5,1 vrednosti LDL holesterola bile su niže u odnosu na grupu ispitanika sa DAS28SE ≤ 5,1 (2,84 ± 0,80 prema 3,34 ± 0,80). Pronađena je statistički značajna razlika među poređenim grupama (p = 0,033). U grupi bolesnika sa DAS28SE > 5,1 metabolički sindrom imalo je 24 od 37 bolesnika (64,86%) što je bilo satistički značajno više u odnosu na grupu ispitanika sa DAS28SE ≤ 5,1 u kojoj je 20 od 44 bolesnika imalo metabolički sindrom (45,45%; p = 0,042). Prevalencija metaboličkog sindroma u ispitivanoj populaciji iznosila je 54,3% (44 bolesnika od 81 bolesnika). Pacijenti sa metaboličkim sindromom imali su statistički značajno veće vrednosti DAS28 (p = 0,004) i CDAI (p = 0,007), kao i statistički značajno veću funkcijsku nesposobnost određenu HAQ upitnikom (p = 0,001). Kardiovaskularni rizik u grupi ispitanika sa DAS28SE > 5,1 iznosio je 12,18% ± 8, 09% i bio je veći u odnosu na grupu sa DAS28SE ≤ 5,1 gde je bio 10,74%, bez statistički značajne razlike među poređenim grupama (p = 0,943). Kardiovaskularni rizik bio je statistički značajno veći kod pacijenata sa metaboličkim sindromom (p < 0,001). Naši rezultati pokazali su da je metabolički sindrom statistički značajno više zastupljen kod bolesnika sa reumatoidnim artritisom koji su imali visoku aktivnost bolesti i težu funkcijsku nesposobnost. Vrednosti ukupnog holesterola i LDL holesterola bile su niže kod bolesnika sa visokom aktivnošću bolesti. Kardiovaskularni rizik bio je statistički značajno veći kod pacijenata sa metaboličkim sindromom i reumatoidnim artritisom, ali bez značajne razlike u odnosu na aktivnost bolesti.

Ključne reči: reumatoidni artritis, lipidni status, metabolički sindrom, kardiovaskularni rizik