ACTA FAC MED NAISS 2025;42(1):5-12

Revijalni rad

Urinarni biomarkeri kao rani pokazatelji akutnog oštećenja bubrega kod
novorođenčadi sa perinatalnom asfiksijom

Dejan Dobrijević¹^,², Biljana Vučković¹^,³, Jasmina Katanić¹^,²

¹Univerzitet u Novom Sadu, Medicinski fakultet, Novi Sad, Srbija
²Institut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvodine, Novi Sad, Srbija
³Univerzitetski klinički centar Vojvodine, Novi Sad, Srbija

SAŽETAK

Uvod/Cilj. Perinatalna asfiksija (PA) predstavlja stanje u kojem je neposredno pre, u toku ili neposredno nakon porođaja smanjen ili prekinut dotok krvi i kiseonika u tkivu fetusa, tj. Novorođenčeta. Značajan je uzrok mortaliteta, i čini između 23% i 24% svih letalnih ishoda u neonatalnom periodu. Procenjena incidencija perinatalne hipoksije na globalnom nivou iznosi oko 0,5% od ukupnog broja živorođene dece gestacijske starosti preko 36 nedelja. PA ima negativan uticaj na čitav organizam, a posebno na tkiva koja su metabolički veoma zahtevna. Kako su bubrezi veoma osetljivi na deprivaciju kiseonika, akutno bubrežno oštećenje (ABO) može se razviti već u prva 24 sata od početka ishemične epizode. Ukoliko se ishemija prolongira, može doći i do ireverzibilne kortikalne nekroze. Rano prepoznavanje ABO-a veoma je važno radi adekvatne nadoknade tečnosti i elektrolita, budući da delovanje prerenalnih etioloških faktora predstavlja dinamičan proces čiji je početak reverzibilan. Ipak, ABO predstavlja loš prognostički znak. Mortalitet je veći kod neonatusa koji nakon perinatalne asfiksije razviju i ABO, a čak do 40% preživelih može imati trajno oštećenje bubrega. Imajući u vidu specifičnosti, kako populacije tako i samog kliničkog entiteta, jasna je potreba za novijim, senzitivnijim i specifičnijim biomarkerima bubrežne fukcije. Cilj ovog rada bio je pregled najznačajnijih urinarnih biomarkera kod novorođenčadi sa perinatalnom asfiksijom, koji bi mogli biti ključni za rano otkrivanje oštećenja bubrega.
Metode. Analizirani su naučni i stručni radovi objavljeni u poslednjih deset godina u međunarodnim naučnim i stručnim časopisima dostupnim u bazi podataka PubMed.
Zaključak. Vrsta biološkog uzorka, u kojem se potencijalni biohemijski marker kvantifikuje, ključna je karakteristika koja se mora uzeti u obzir. Za novorođenčad je od izuzetnog značaja da dobijanje uzorka bude neinvazivno. Imajući to u vidu, analiza urina se nameće kao dobar izbor. Metaboliti u urinu pacijenata sa PA dokazano su značajni za praćenje renalne funkcije. Nažalost, nedostatak urina kao biološkog uzorka ogleda se u nemogućnosti dobijanja uzorka odmah nakon rođenja, a značajan broj neonatusa usled već postojećeg renalnog oštećenja može biti anuričan.

 Ključne reči: perinatalna asfiksija, akutna bubrežna insuficijencija, urinarni biomarkeri