ACTA FAC MED NAISS 2025;42(1):61-73

Originalni rad

UDC: 616.24-005-037:616.61‑008.6
DOI: 10.5937/afmnai42-52203

Poboljšanje stratifikacije rizika u plućnoj emboliji: integracija
brzine glomerularne filtracije i pojednostavljenog indeksa težine plućne embolije
kao snažnog prediktora preživljavanja bolesnika

Aleksandra Kozić³, Sonja Šalinger^1,2, Zorica Dimitrijević^1,4, Dragana Stanojević², Tomislav Kostić^1,2,
Boris Džudović^5,6, Irena Mitevska^7,8, Jovan Matijašević^9,10, Aleksandar Nešković^11,12,
Vladimir Miloradović^13,14, Tamara Kovačević Preradović^15,16, Ana Kovačević Kuzmanović¹⁷,
Slobodan Obradović^3,5

¹Univerzitet u Nišu, Medicinski fakultet, Niš, Srbija
²Univerzitetski klinički centar Niš, Klinika za kardiologiju, Niš, Srbija
³Vojnomedicinska akademija, Klinika za kardiologiju, Beograd, Srbija
⁴Univerzitetski klinički centar Niš, Klinika za nefrologiju, Niš, Srbija
⁵Univerzitet odbrane, Medicinski fakultet Vojnomedicinske akademije, Beograd, Srbija
⁶Vojnomedicinska akademija, Klinika za urgentnu internu medicinu, Beograd, Srbija
⁷Univerzitet „Sv. Kiril i Metodij” u Skoplju, Medicinski fakultet Skoplje, Republika Severna Makedonija
⁸Univerzitetska klinika za kardiologiju, Jedinica za intenzivnu negu, Skoplje, Republika Severna Makedonija
⁹Univerzitet u Novom Sadu, Medicinski fakultet, Novi Sad, Srbija
¹⁰Institut za plućne bolesti Vojvodine, Sremska Kamenica, Srbija
¹¹Univerzitet u Beogradu, Medicinski fakultet, Beograd, Srbija
¹²Kliničko-bolnički centar Zemun, Klinika za kardiologiju, Beograd, Srbija
¹³Univerzitet u Kragujevcu, Fakultet medicinskih nauka, Kragujevac, Srbija
¹⁴Klinički centar Kragujevac, Klinika za kardiologiju, Kragujevac, Srbija
¹⁵Univerzitet u Banjoj Luci, Medicinski fakultet, Banja Luka, Bosna i Hercegovina
¹⁶Klinički centar Banja Luka, Klinika za kardiologiju, Banja Luka, Bosna i Hercegovina
¹⁷Opšta bolnica Pančevo, Interno odeljenje, Pančevo, Srbija

SAŽETAK

Uvod/Cilj. Kod bolesnika sa plućnom embolijom (PE) i pojednostavljenim indeksom ozbiljnosti plućne embolije (engl. simplified pulmonary embolism severity index – sPESI) 0 postoji nizak rizik od letalnog ishoda. Laboratorijski i ehokardiografski parametri, koji nisu uključeni u sPESI skor, mogu predstavljati prediktore nepovoljnog ishoda. Istraživanje je sprovedeno radi ispitivanja mogućeg poboljšanja prediktivne vrednosti sPESI skora uz pomoć vrednosti moždanog natriuretskog peptida (engl. brain natriuretic peptide – BNP), troponina (engl.  tropanin I – TnI), ehokardiografskih parametara ili vrednosti glomeluralne filtracije (engl. glomenular filtration rate – GFR).
Metode. Ispitivanjem je obuhvaćen 1201 konsekutivni bolesnik sa potvrđenom plućnom embolijom. Na prijemu su svim bolesnicima urađeni ehokardiografski pregled, rutinske laboratorijske analize, TnI, BNP, kreatinin i GFR.
Rezultati. Intrahospitalni mortalitet bio je 11,5%. Bolesnici su podeljeni u tri grupe korišćenjem trostepenog sPESI modela: sPESI 0, sPESI 1 i sPESI ≥ 2. Postojale su statistički signifikantne razlike u mortatilitetu između triju grupa bolesnika, kao i vrednosti BNP-a, TnI-a, procenjene vrednosti glomenuralne filtracije (engl. estimated glomenular filtration rate – eGFR) i znakova disfunkcije desne komore (engl. right venticular systolic dysfunction – RVD). Prema Coxovoj regresionoj analizi, najbolji prediktor tridesetodnevnog ukupnog mortliteta bio je eGFR [HR 2,24 (CI 1,264–3,969); p = 0,006] u svim trima grupama. Korišćenjem trostepenog sPESI modela zaključili smo da TnI, BNP ili RVD nisu doprineli poboljšanju stratifikacije rizika.
Zaključak. Renalna disfunkcija na prijemu bolesnika sa plućnom embolijom udružena je sa visokim rizikom od intrahospitalnog mortaliteta. Trostepeni sPESI model može se koristiti sa ciljem prognostičke stratifikacije bolesnika sa akutnom plućnom embolijom.

 Ključne reči: pulmonalna, embolija, skor pojednostavljenog indeksa ozbiljnosti plućne embolije, prognoza