ACTA FAC MED NAISS 2025;42(1):85-94

Originalni rad

UDC: 616.61-78:616.379-008.64]-089.86-037
DOI: 10.5937/afmnai42-51775

Prediktivni parametri maturacije arteriovenske fistule za hemodijalizu kod bolesnika sa dijabetesom melitusom

Radojica Stolić¹, Marija Milić², Vekoslav Mitrović³, Bratislav Lazić², Suzana Milutinović⁴, Snežana Lazić², Kristina Bulatović², Vladimir Mitrović², 
Andrijana Karanović², Sanja Jovanović²

¹Univerzitet u Kragujevcu, Fakultet medicinskih nauka, Katedra interne medicine, Kragujevac, Srbija
²Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Medicinski fakultet, Kosovska Mitrovica, Srbija
³Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Medicinski fakultet Foča, Odsek za neurologiju, Foča, Republika Srpska,
Bosna i Hercegovina
⁴Akademija vaspitačko-medicinskih strukovnih studija, Odsek medicinskih studija Ćuprija, Kruševac, Srbija

 SAŽETAK

Uvod/Cilj. Arteriovenska fistula (AVF) preporučuje se kao idealan vaskularni pristup za hemodijalizu (HD). Međutim, postoje oprečna mišljenja kada su posredi bolesnici sa dijabetesom melitusom.
Cilj ove studije bilo je određivanje prediktivnih parametara sazrevanja AVF-a za hemodijalizu kod bolesnika sa dijabetesom melitusom.
Metodologija. Istraživanje je organizovano kao retrospektivna, deskriptivno-analitička studija. Ciljnu grupu našeg istraživanja činilo je 209 bolesnika sa dijabetesom melitusom, kojima je kreiran AVF za hemodijalizu. Evidentirali smo demografske i polne karakteristike, lokaciju i tip AVF-a u odnosu na vreme kreiranja, vrstu anastomoze, podatke o početnoj funkciji, odnosno odsustvu funkcije fistule, postavljanju katetera za hemodijalizu i vrednostima krvnog pritiska. Pre operacije urađen je dopler ultrazvuk krvnih sudova, a intraoperativno su mereni lumen arterije i vene koje su korišćene za kreiranje AVF-a. Analizirali smo laboratorijske varijable koje se rutinski kontrolišu u našoj ustanovi.
Rezultati. Osobe sa dijabetesom sa uspešno sazrelim fistulama značajno češće imale su proksimalno lociran AVF (p = 0,004), termino-lateralni tip anastomoze (p = 0,036) i inicijalnu funkciju (p = 0,001). U univarijantnoj analizi, brahiocefalični AVF (p = 0,004), termino-lateralni tip anastomoze (p = 0,039) i početna funkcija AVF-a (p = 0,001) bili su prediktivni parametri sazrevanja AVF-a. Multivarijantna statistička analiza pokazala je da su brahiocefalna lokalizacija AVF-a (p = 0,021),  termino-lateralna anastomoza (p = 0,004) i inicijalna funkcija AVF-a (p = 0,001) prediktivni parametri sazrevanja AVF-a kod osoba sa dijabetesom.
Zaključak. Kao prediktivni parametri sazrevanja fistule kod bolesnika sa dijabetesom melitusom u našoj studiji izdvojili su se početna funkcija AVF-a, brahiocefalične lokacije i termino-lateralni tip anastomoze.

 Ključne reči: arteriovenska fistula, hemodijaliza, dijabetes melitus, sazrevanje, prediktivni parametri